Το «Άρατε Πύλας» είναι ένα έθιμο της Μεγάλης Παρασκευής, που πραγματοποιείται μετά το πέρας της περιφοράς του Επιταφίου.  Εναλλακτικά μπορεί να λάβει χώρα και μετά το «Χριστός Ανέστη». Όχι ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι αλήθεια, όμως ιδιαίτερα ενδιαφέρον.

Όταν ο Επιτάφιος γυρνά στο ναό, βρίσκει τις πόρτες κλειστές, με το απόλυτο σκοτάδι και την απόλυτη ησυχία, να επικρατούν στο εσωτερικό του. Δεν είναι πλέον ένας ναός, είναι ο κάτω κόσμος. Και οι κλειστές πόρτες είναι οι πύλες του που μόνον οι νεκροί έχουν δικαίωμα να διαβούν, άπαξ και διά παντός.

Ο ιερέας χτυπά με τη γροθιά του τις κλειστές πόρτες του ναού και λέει με βροντερή φωνή:

«Άρατε πύλας, οι άρχοντες υμών, και επάρθητε, πύλαι αιώνιοι, και εισελεύσεται ο Βασιλεύς της δόξης».

Οι πόρτες δεν ανοίγουν. Και από το εσωτερικό του ναού ακούγεται μιαν ερώτηση:

«Τις έστιν ούτος ο Βασιλεύς της δόξης;»

Αυτός που μιλά από μέσα, υποκρίνεται τον κύριο του κάτω κόσμου, δηλαδή τον Άδη. Ένας σοβαρός ρόλος, που απαιτεί μια σοβαρή φωνή, αναμεμειγμένη με μία δόση υπεροψίας. Ο ιερέας σηκώνει το γάντι της πρόκλησης απαντώντας:

«Κύριος κραταιός και δυνατός, Κύριος δυνατός εν πολέμω. Άρατε πύλας, οι άρχοντες υμών, και επάρθητε, πύλαι αιώνιοι, και εισελεύσεται ο Βασιλεύς της δόξης»

Ο Άδης όμως το βιολί του. Κοτζάμ θεός που του ανήκει όλος ο πλούτος που βρίσκεται στο έδαφος είναι άλλωστε, χώρια το ποσοστό από τα νομίσματα που εισπράττει ο χάροντας για να περάσει τις ψυχές απέναντι. Δεν πάει να παραδοθεί έτσι με τη μία. Και ξαναρωτά:

«Τις έστιν ούτος ο Βασιλεύς της δόξης;»

Κάπου εδώ με την τρίτη φόρα (μαγικός αριθμός το τρία, από την αρχαιότητα), ο ιερέας αποφασίζει να δώσει την τελική απάντησή του.

«Κύριος των δυνάμεων. Αυτός εστίν ο Βασιλεύς της δόξης!!!»

Κατόπιν ανοίγει με βία τις πόρτες του ναού, τα φώτα ανάβουν, ο επιτάφιος μαζί με το εκκλησίασμα εισέρχονται θριαμβευτικά στο εσωτερικό και ο άνθρωπος, αποκτά μια δεύτερη ευκαιρία.