Ο «Πήλινος Στρατός» είναι ένα από τα διασημότερα αρχαιολογικά εκθέματα στον κόσμο. Βρίσκεται στο μαυσωλείο του πρώτου Κινέζου αυτοκράτορα Τσιν Σι Χουάνγκ (Qin Shi Huang), στα ανατολικά της πόλης Χσιάν, στην Κίνα. Ο Τσιν Σι Χουάνγκ αυτοανακηρύχτηκε αυτοκράτορας το 221 π. Χ. αφού κατάφερε να υποτάξει έξι αντιμαχόμενα κράτη και να ενώσει την Κίνα.
Υπάρχει όμως ακόμη ένας «Πήλινος Στρατός» εξίσου εντυπωσιακός, τον οποίον όμως δε γνωρίζουμε και ο οποίος έχει καταγωγή από την Κύπρο. Αποτελείται από 2000 κομμάτια και ανακαλύφθηκε στην περιοχή της Αγίας Ειρήνης.
Ο πατέρας Προκόπιος, ιερέας στο (κατεχόμενο σήμερα) χωριό της Αγίας Ειρήνης στην επαρχία Μόρφου, μετέφερε στη Λευκωσία, στο Αρχαιολογικό Μουσείο, το κεφάλι ενός πήλινου αγάλματος του 6ου αιώνα π.Χ., το οποίο ανακάλυψε τυχαία στο χωράφι του.
Οι Σουηδοί αρχαιολόγοι που έσπευσαν επί τόπου το 1927, θα πραγματοποιήσουν μια από τις πιο σημαντικές ανασκαφές στο νησί: Στη θέση αυτή, στην Αγία Ειρήνη, έφεραν στο φως ένα μοναδικό, ασύλητο υπαίθριο ιερό.
Στον χώρο αυτό βρέθηκαν, μεταξύ άλλων, 2.000 πήλινα αγάλματα που απεικονίζουν ανδρικές ως επί το πλείστον μορφές και βοοειδή ζώα, τα οποία ήταν τοποθετημένα ως αναθήματα σε ημικύκλιο γύρω από τον βωμό του ιερού. Οι ανδρικές μορφές έφεραν πολεμική ενδυμασία αλλά δεν ήσαν οπλισμένες, και μαζί με τα ειδώλια ταύρων και τα άρματα παραπέμπουν στη λατρεία μιας ανδρικής θεότητας.
Η Σουηδική αποστολή κατέταξε τα ειδώλια αυτά στην Κυπροαρχαϊκή εποχή, η οποία όμως έχει υπερβολικά μεγάλη διάρκεια (8ος-6ος αι. π.Χ.). Βάσει της τεχνικής της κοροπλαστικής με την οποία έγιναν τα μεγαλόσωμα πήλινα αγάλματα, πιθανή ημερομηνία κατασκευής είναι ο 7ος π.Χ. αιώνας.
Σύμφωνα με τον Θεόδωρο Μαυρογιάννη, καθηγητή στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου, «Εκτός από τους θαμμένους στρατιώτες στο Μαυσωλείο του Πρώτου Κινέζου Αυτοκράτορα, δεν υπάρχει παγκοσμίως άλλο τέτοιο πράγμα. Ο Κυπριακός «Πήλινος Στρατός» Αποτελεί μείζον αρχαιολογικό εύρημα και ιστορικό θέμα».
Το μεγαλύτερο μέρος της συλλογής (1500 κομμάτια) βρίσκεται σήμερα στη Σουηδία στο Μουσείο Medelhavs και αποτελεί τον πυρήνα της Κυπριακής Συλλογής η οποία «στεγάζεται» εκεί. Τα υπόλοιπα μπορεί κάποιος να τα θαυμάσει εάν επισκεφθεί το Αρχαιολογικό Μουσείο Λευκωσίας.
