Σε έναν κόσμο που τρέχει με απίστευτη ταχύτητα κι εμείς πρέπει να τρέχουμε μαζί του για να τον προλάβουμε, η ψυχική μας υγεία βάλλεται πανταχόθεν.

Παρά την τεχνολογία και την άνεση της σύγχρονης ζωής, την πρόσβαση σε τροφή, νερό και στέγη και την τρομερή ανάπτυξη της Ιατρικής επιστήμης, το άγχος είναι ο υπ’ αριθμόν ένας παράγοντας που επηρεάζει αρνητικά την ψυχική αλλά και τη σωματική μας υγεία.

Τι θα μπορούσε να πει άραγε ένας αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος, όπως ο Σωκράτης, για αυτή τη σύγχρονη ψυχολογική πρόκληση;

Ο Σωκράτης πίστευε πως η αυτογνωσία είναι το πρώτο βήμα προς την ελευθερία. Στο πλαίσιο της ψυχικής υγείας, αυτό σημαίνει να κατανοήσουμε τι μας προκαλεί άγχος, γιατί αντιδρούμε με φόβο, και ποιες σκέψεις μάς παγιδεύουν.

🛠️ Το άγχος ως εσωτερική πλάνη

Ο Σωκράτης δεν άφησε γραπτά, αλλά μέσω των διαλόγων του Πλάτωνα βλέπουμε ότι δεν φοβόταν τον θάνατο, τη φτώχεια ή την απόρριψη. Γιατί; Διότι θεωρούσε ότι αυτά τα «κακά» δεν είναι πραγματικά κακά, αλλά λανθασμένες κρίσεις του νου.

Το άγχος, θα έλεγε, προέρχεται από την προσκόλληση σε πράγματα που δεν ελέγχουμε — όπως η γνώμη των άλλων, τα αποτελέσματα, η αναγνώριση.

🔍 Σωκρατικός διάλογος: Αντι-αγχωτική τεχνική

Η κύρια μέθοδος διδασκαλίας του Σωκράτη ήταν η «Μαιευτική». Μια τεχνική διαλόγου με ερωτήσεις, που βοηθούσε τους συνομιλητές να ανακαλύπτουν μόνοι τους τη γνώση. Αυτή η τεχνική μοιάζει με τη σύγχρονη γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT), που χρησιμοποιείται σήμερα για το άγχος και τις φοβίες.

Ερωτήσεις που μπορεί να θέσει κάποιος στον εαυτό του είναι:

• Τι φοβάμαι;

• Είναι πράγματι τόσο σημαντικό;

• Μήπως είναι δική μου ερμηνεία και όχι αντικειμενική αλήθεια;

• Πόσο με έχει επηρεάσει, αντικειμενικά, ως τα τώρα;

Ακόμη και αν κάποιος δεν καταφέρει να τις απαντήσει και μονάχα το γεγονός ότι τις επεξεργάζεται, θα τον βοηθήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση του άγχους του επάνω σε συγκεκριμένα ζητήματα.

📿 Εσωτερική ηρεμία vs εξωτερική επιτυχία

Ο Σωκράτης θεωρούσε σημαντικότερο το να είναι κανείς δίκαιος, ενάρετος και εσωτερικά ήρεμος, παρά να πετυχαίνει εξωτερικούς στόχους.

Στον σημερινό κόσμο, όπου μετράμε την αξία μας με βάση την «παραγωγικότητα» και την «παρουσία», η σωκρατική σκέψη λειτουργεί σαν αντίδοτο στο άγχος της επίδοσης. Είναι αυτό που λέγανε και οι παλιοί: Κοίτα να τα έχεις εσύ καλά με τον εαυτό σου γιατί εσύ θα ζήσεις μαζί του για πάντα όχι οι άλλοι.

💬 Τι θα μπορούσε να πει σήμερα ο Σωκράτης σε έναν αγχωμένο άνθρωπο;

Με μια φράση; Ποια να πρωτοδιαλέξεις! Ο μακαρίτης μας άφησε ολόκληρο θυσαυρό γνωμικών για να εκμεταλλευτούμε τη σοφία του και μάλιστα, δωρεάν.

• Αν ένας γάιδαρος σε κλωτσήσει, δεν έχει νόημα να τον κλωτσήσεις και εσύ.
• Καλύτερα να έχεις μάθει πρόσφατα παρά να μην έχεις μάθει καθόλου.
• Είναι εξίσου λάθος να δίνεις σ’ αυτούς που δεν πρέπει με το να μη δίνεις σ’ αυτούς που πρέπει.
• -Πώς μπορεί να συζητά κανείς χωρίς να κάνει λάθη; -Αν δεν μιλάει για αυτά που δεν γνωρίζει καλά.

Ίσως πάλι, μιας και ο Σωκράτης αγαπούσε να μιλά τη «γλώσσα» των συνομιλητών του να έλεγε: