Αν τα Χριστούγεννα είχαν άρωμα, σίγουρα θα μύριζαν πορτοκάλι, κανέλα και ζεστό μέλι. Και αν είχαν γεύση, αυτή θα θύμιζε μεταξύ άλλων και τα φοινίκια, τα χριστουγεννιάτικα μπισκότα που εδώ και αιώνες νοστιμίζουν τα Ελληνικά γιορτινά τραπέζια.
Τα φοινίκια είναι γνωστά σε πολλές περιοχές της Ελλάδας και συχνά ταυτίζονται με τα μελομακάρονα. Το όνομά τους, σύμφωνα με μία εκδοχή, προέρχεται από τη λέξη «φοίνιξ» η οποία εκτός από το δέντρο σήμαινε και το πορφυρό ή κόκκινο χρώμα (πιθανόν λόγω της χρήσης χρωστικών ή του χρώματος του μελιού/σιροπιού).
Τα υλικά τους δεν είναι τυχαία:
Μέλι: σύμβολο αφθονίας, υγείας και ευλογίας
Ξηροί καρποί: σύμβολο σοφίας και γονιμότητας
Πορτοκάλι & κανέλα: ζεστασιά και γιορτή
- Χουρμάδες για τη γέμιση: φιλοξενία και καλωσόρισμα
Σε παλαιότερες εποχές, το να υπάρχει πιατέλα με φοινίκια στο σπίτι σήμαινε ότι το νοικοκυριό ήταν έτοιμο να υποδεχτεί φίλους, συγγενείς και… την καλή τύχη του νέου χρόνου.
Τα φοινίκια είναι από εκείνες τις συνταγές που σπάνια γράφονται ακριβώς. «Όσο πάρει», «μέχρι να το νιώσεις», «να μοσχοβολήσει το σπίτι» – έτσι μεταδίδονταν οι οδηγίες από γιαγιά σε μητέρα και από μητέρα σε παιδί. Κάθε οικογένεια έχει τη δική της εκδοχή: άλλοι τα θέλουν πιο τραγανά, άλλοι πιο μαλακά, με περισσότερο μέλι ή με μπαχαρικά σε διαφορετικές αναλογίες.
Γιατί όμως δεν είναι το ίδιο γνωστά με άλλα Ελληνικά χριστουγεννιάτικά γλυκα;
1. Ταυτίστηκαν με τα μελομακάρονα
Ίσως ο βασικότερος λόγος.
Σε πολλές περιοχές της Ελλάδας:
τα φοινίκια θεωρούνται απλώς άλλη ονομασία των μελομακάρονων
ή μια τοπική παραλλαγή τους
2. Δεν απέκτησαν ισχυρή εμπορική ταυτότητα
Οι κουραμπιέδες και τα μελομακάρονα:
μπήκαν νωρίς σε ζαχαροπλαστεία, συσκευασίες και διαφημίσεις
έγιναν «στάνταρ» προϊόντα μαζικής κατανάλωσης
3. Έχουν πιο «λαϊκή» και λιτή εικόνα
Χωρίς άχνη, χωρίς εντυπωσιακή εμφάνιση, χωρίς στόλισμα:
τα φοινίκια δεν είναι τόσο «φωτογενή»
ούτε τόσο εύκολα στο social & marketing περιβάλλον
4. Είναι συνδεδεμένα με συγκεκριμένες περιοχές
Σε αρκετές περιοχές (Κρήτη, Πελοπόννησος, νησιά):
το όνομα «φοινίκια» είναι απολύτως γνωστό
αλλού όμως δεν χρησιμοποιείται καθόλου
Ίσως, τελικά, τα φοινίκια να μην έγιναν ποτέ τόσο γνωστά όσο άλλα χριστουγεννιάτικα γλυκά, όχι επειδή υστερούσαν, αλλά επειδή δεν χρειάστηκε ποτέ να «συστηθούν». Δεν μπήκαν σε βιτρίνες με λαμπερά κουτιά, ούτε απέκτησαν ετικέτες και διαφημίσεις. Έμειναν εκεί που ανήκαν πάντα: στην κουζίνα του σπιτιού, πάνω σε ένα απλό πιάτο, δίπλα στον καφέ, έτοιμα να προσφερθούν χωρίς πολλά λόγια.
Τα φοινίκια δεν είναι γλυκό επίδειξης. Είναι γλυκό μνήμης. Είναι το άρωμα που απλώνεται στο σπίτι πριν καν καταλάβεις ότι πλησιάζουν Χριστούγεννα. Είναι τα καρύδια που σπάνε βιαστικά, το μέλι που κολλάει στα δάχτυλα και εκείνη η φράση «πάρε άλλο ένα, μικρό είναι». Δεν χρειάζονται όνομα δυνατό, γιατί κουβαλούν κάτι πιο ανθεκτικό από τη φήμη: την αίσθηση του οικείου.
Και ίσως γι’ αυτό σήμερα, σε μια εποχή που όλα ψάχνουν να γίνουν εντυπωσιακά, τα φοινίκια να μοιάζουν σχεδόν ξεχασμένα. Όχι όμως χαμένα. Περιμένουν υπομονετικά, όπως όλα τα πράγματα που έχουν βαθιές ρίζες, τη στιγμή που κάποιος θα τα ξαναθυμηθεί.
