Η Τόμυρις ήταν Βασίλισσα της φυλής των Μασσαγετών. Νομάδες που περιφερότανε μεταξύ Τουρκμενιστάν και Καζακστάν, πίνανε γάλα φοράδας και πλενότανε κάθε φορά που έβρεχε.
Παρ όλα ταύτα ήταν πολύ προοδευτικοί για την εποχή τους, δεδομένου ότι είχαν Βασίλισσα τον 6ο αιώνα π.Χ. (την Τόμυρις) έστω και αν με την τρίχα που είχε πάνω της, δεν ξεχώριζε και πολύ από τους υπόλοιπους.
Την αναφέρουν πολλοί ιστορικοί και συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος, ο Στράβων και Ο Κασσιόδωρος. Ο Μεσαιωνικός ποιητής Eustache Deschamps, τη χαρακτηρίζει μάλιστα σαν μία από τις εννέα άξιες γυναίκες. Λίγο σοβινιστικό αυτό, αλλά αν οι μανάδες μεγαλώνετε τα αγόρια σας μέσα στο βρακί σας, αυτά συμβαίνουν.
Η μεγαλύτερη στιγμή της, ήταν όταν τέθηκε αντιμέτωπη του Κύρου, του θρυλικού ηγεμόνα των Περσών. Ο οποίος μέχρι τότε είχε γονατίσει όλη την Ασία αλλά δεν μπορούσε να κάτσει ήσυχος. Στην αρχή το πήγε με το μαλακό και τη διπλωματία και τη ζήτησε σε γάμο. Επειδή όμως η Τόμυρις ήταν χήρα (και μάλλον την είχε ψήσει ο μακαρίτης), δεν αποδέχτηκε την πρότασή του. Οπότε τι έμενε; Ο παλιός καλός τρόπος του πολέμου. Και εδώ ξετυλίγεται ένα υπέροχο κουβάρι στρατηγικής.
Η Τόμυρις προτείνει να αποσυρθεί ο στρατός της σε απόσταση τριών μερών και να περάσουν οι Πέρσες τα σύνορα, τον ποταμό Αράξη. Ή εναλλακτικά να περάσει αυτή με το στρατό της σε Περσικό έδαφος. Και ενώ οι συμβουλάτορες του Κύρου του λέγανε διάφορα χαζά, πετάγεται ο Κροίσος, πρώην ηγεμόνας της Λυδίας και της Καρύας και νυν σκλάβος-ιδιαίτερος γραμματέας, για να δώσει τη λύση.
Σε βασικές γραμμές είπε ότι οι Μασσαγέτες είχανε σκοπό να πολεμήσουν όπως και να ‘χει. Οπότε για να τους παγιδέψουν, έπρεπε να στήσουν ένα στρατόπεδο από τη δική τους μεριά, να στρώσουν πλούσιο τραπέζι με πολύ κρέας και περισσότερο κρασί και να αφήσουν μερικούς στρατιώτες (τους χαχόλους) για ξεκάρφωμα, ενώ το κυρίως σώμα θα περιμένει εκεί κοντά.
Και έτσι το κάνανε. Οι Μασσαγέτες επιτεθήκανε στο στρατόπεδο και αφού αιχμαλωτίσανε/σφάξανε τους λίγους που βρήκανε, αρχίσανε το φαγοπότι. Άμαθοι όπως ήταν, γίνανε κουδούνι από το κρασί. Τότε οι Πέρσες επιτεθήκανε, τους κατανικήσανε και αιχμαλωτίσανε το στρατηγό και γιο της Τομύριδος, τον Σπαργαγίση. Ο οποίος αργότερα αυτοκτόνησε για να γλυτώσει τον εξευτελισμό της αιχμαλωσίας.
Ο Τόμυρις όμως δεν είχε πει την τελευταία της λέξη. Προκάλεσε ανοιχτά αυτή τη φορά τους Πέρσες (που δεν ξανασυμβουλεύθηκαν προφανώς τον Κροίσο) και πέτυχε μια τρομερή νίκη απέναντί τους. Κάτι που τους ανάγκασε να αποσυρθούν γρήγορα γρήγορα. Παρ ‘όλα ταύτα η απώλεια του Βασιλείου των Μασσαγετών, πέρα από τη ντροπή, δεν ήταν και σπουδαία.
Σύμφωνα όμως με τον Ηρόδοτο, αυτή ήταν η τελευταία μάχη του Κύρου. Που όχι απλά πέθανε αλλά του κόψανε το κεφάλι και το βάλανε σε ένα σακί με ανθρώπινο αίμα. Και αυτό χάριν ενός νοσηρού λυρισμού, ώστε να κρατήσει η Τόμυρις την υπόσχεσή της προς αυτόν, που δεν ήταν άλλη από: «Σου υπόσχομαι να σβήσω τη δίψα σου για αίμα».
