Τα παιδικά τραγούδια συνοδεύουν τις πιο αθώες μας στιγμές, αλλά μερικές φορές κρύβουν πίσω τους ιστορίες που μόνο… παιδικές δεν είναι.
Από ναυάγια και λιμοκτονία, μέχρι κοινωνικές διακρίσεις και εφιαλτικές ιστορίες, ακολουθούν πέντε γνωστά παιδικά τραγούδια που θα σας κάνουν να τα ακούτε… αλλιώς.
1. Ήταν ένα μικρό καράβι – Κανιβαλισμός και απελπισία
Φαινομενικά αθώο, το τραγούδι αφηγείται την ιστορία ενός μικρού καραβιού που «ήταν αταξίδευτο» και βρέθηκε στη δίνη μιας τρικυμίας. Τι γίνεται μετά; Οι ναύτες που καταφέρνουν να επιβιώσουν επάνω σε μια σωσίβια λέμβο, περιπλανούνται στη θάλασσα σε μια προ-κινητών εποχή. Όταν η πείνα τους καταβάλει ρίχνουν κλήρο για το ποιος θα φαγωθεί από τους άλλους.
Όλως τυχαίος πέφτει στο «νέο» που είναι «αταξίδευτος» κι αυτός, δηλαδή προσλήφθηκε για πρώτη φορά και δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σχέση με τα υπόλοιπα μέλη του πληρώματος. Οι στίχοι περιγράφουν με αρκετή λεπτομέρεια μια περίπτωση κανιβαλισμού σε συνθήκες απελπισίας, κάτι που έχει συμβεί ιστορικά σε ναυάγια.
2. Ντίλι ντίλι το καντήλι – Θάνατος
Ντίλι ντίλι το καντήλι που έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντήλι. So far so good, μιας και το τραγούδι αναφέρεται σε παλιές εποχές όπου ο ηλεκτρισμός δεν ήταν δικαίωμα. Ύστερα όμως ακολουθούν μια σειρά γεγονότων όπου ξεκινούν με ένα ποντίκι να κλέβει το φυτίλι, βυθίζοντας την κόρη στο σκοτάδι.
Το ποντίκι τρώγεται από μια γάτα, που σκοτώνεται με τη σειρά της από ένα σκύλο, που τον δέρνει μέχρι θανάτου ένα ξύλο, που πυρπολείται από μια φλόγα, που σβήνει από μια ποσότητα νερού.
Βλέπουμε δηλαδή μια κλιμάκωση της βίας η οποία ολοκληρώνεται με την κατάσβεση της φωτιάς, χωρίς όμως το φυτίλι να επιστραφεί στην νόμιμη κάτοχο.
Το καντήλι συμβολίζει τη ζωή (εξού και η φράση των μελλοθάνατων «σώθηκε το λάδι στο καντήλι μου») και η βίαιη αφαίρεση του φυτιλιού, τον ξαφνικό θάνατο της κόρης. Μάλλον λόγω δολοφονίας ή ατυχήματος κατά τη διάρκεια διάρρηξης.
3. Ένα λεπτό κρεμμύδι – Body shaming και μπουρζουαζία
Το «λεπτό κρεμμύδι» που θέλουν να παντρέψουν είναι η Μαρία. Η οποία Μαρία είτε είναι λεπτή σωματικά είτε έχει λεπτούς τρόπους, δηλαδή ξεχωρίζει από τα λοιπά χωριατάκια με την έντονη προφορά και την έλλειψη σε ταμπόν και σερβιέτες.
Η Μαρία λοιπόν σε αντίθεση με τα υπόλοιπα κορίτσια μπορεί να διαλέξει ποιον θα παντρευτεί. Γι’ αυτό, με την υποστήριξη των αυτών κοριτσιών, μπορεί και απορρίπτει ένα ναύτη γιατί «μύγες χάφτει» δηλαδή δεν εργάζεται επί του παρόντος κι ένα «γέρο» χωρίς λοιπά στοιχεία.
Αλλά όταν σκάει μύτη ο πρίγκηπας, που δεν αναφέρεται εάν είναι νέος, προκομμένος ή όμορφος, τον αρπάζουν και να ζήσετε και καλούς απογόνους. Γιατί το να είσαι «πριγκηποπούλα» σε αναβαθμίζει αυτόματα στα μάτια της μικρής κοινωνίας, των πλεμπαίων.
4. Βγαίνει η βαρκούλα του ψαρά – Μικρό το μεροκάματο.
Από το υποκοριστικό και μόνο καταλαβαίνουμε ότι το πλεούμενο είναι μικρό. Και ο ψαράς δεν έχει κανένα βοηθό, καθαρός freelancer. Επίσης το ότι βγαίνει όταν έχει πανσέληνο, δηλώνει ότι δε διαθέτει καν τον απαραίτητο εξοπλισμό για τη βραδυνή τεχνική που ονομάζεται πυροφάνι.
Αλλά οι στίχοι που επιβεβαιώνουν ότι πρόκειται για μικροψαρά ο οποίος αγωνίζεται να τα φέρει βολτα είναι δύο:
- Θάρρω πώς τούτη τη φορά χιλιάδες έχεις πιάσει (ψάρια). Δηλαδή συνήθως η προσπάθειά του δεν έχει «πλούσιο» αποτέλεσμα.
- Τα ψάρια είναι δικά σου. Αναγκάζεται να δουλέψει σε άλλες (μεγαλύτερες ίσως) ψαρότρατες, συχνά.
Τέλος, τα ψάρια θα τα πουλήσει για «να θρέψει τα παιδιά του«. Όλα για τις ανάγκες και για επιθυμίες ούτε λόγος.
5. Αχ κουνελάκι! – Επιβίωση και κακοποίηση
Αυτό είναι από τα λίγο gray area παιδικά, όπως τα λέγαμε στο χωριό μου. Από τη μια έχουμε το ζωντανό που πρέπει να επιβιώσει και από την άλλη το γεωργό που δε μπορεί ν’ αφήσει τη σοδειά του να πάει χαμένη.
Δύο σημεία κλειδί. Σημείο κλειδί ένα ότι το κουνελάκι δε θα εκδιωχθεί αλλά θα δαρθεί. Σημείο δύο, δεν τρώει απλώς ζαρζαβατικά, «τρυπάει τρύπες» καταστρέφοντας το χωράφι. Και όταν το συλλαμβάνουν κάνει νάζια μήπως και τη γλυτώσει.
Δε μαθαίνουμε την κατάληξη όλου αυτού αν και μπορούμε να υποθέσουμε ότι το τραπέζι του ιδιοκτήτη εκείνη τη μέρα, είχε στιφάδο.
Πολλά από τα παραδοσιακά ελληνικά παιδικά τραγούδια έχουν ρίζες σε λαϊκές ιστορίες, παραδόσεις, ακόμα και τραγωδίες. Το χιούμορ, η αθωότητα ή ο ρυθμός καλύπτουν πολλές φορές αλήθειες σκληρές για την παιδική ηλικία, την απώλεια ή την κοινωνική πραγματικότητα παλαιότερων εποχών.
