Όταν μιλάμε για τον βυζαντινό στρατό, το μυαλό μας πάει συνήθως σε Έλληνες στρατιώτες, αυτοκρατορικά λάβαρα και βαριές πανοπλίες. Ωστόσο, η ιστορία του Βυζαντίου κρύβει ένα εντυπωσιακό μωσαϊκό από μισθοφόρους και ξένους πολεμιστές που υπηρέτησαν την αυτοκρατορία.

Η πραγματικότητα είναι πολύ πιο πολύχρωμη. Το Βυζάντιο διέθετε έναν από τους πιο πολυεθνικούς στρατούς της μεσαιωνικής ιστορίας, στον οποίο υπηρέτησαν πολεμιστές που, για τα μάτια ενός Κωνσταντινουπολίτη, έμοιαζαν σχεδόν… εξωτικοί.

Όχι, δεν υπήρχαν Ιάπωνες ή Αβορίγινες. Υπήρχαν όμως άνθρωποι από άκρες της Ευρώπης, της Αφρικής και της στέπας, με εμφάνιση, όπλα και νοοτροπία που ξεχώριζαν έντονα.

Βάραγγοι – οι ξανθοί γίγαντες

Οι πιο διάσημοι «ξένοι» του Βυζαντίου ήταν οι Βάραγγοι: Σκανδιναβοί και αργότερα Αγγλοσάξονες, που αποτέλεσαν την επίλεκτη Αυτοκρατορική Φρουρά.

Σκεφτείτε τον Μπλεκ στο πιο μεσαιωνικό. Ψηλοί, ξανθοί, με βαριά δίκοπα τσεκούρια και φήμη άγριας γενναιότητας, προκαλούσαν δέος στον απλό λαό. Για τους Βυζαντινούς ήταν ταυτόχρονα βάρβαροι και απόλυτα αξιόπιστοι – πιστοί όχι στην αυλή, αλλά στο πρόσωπο του αυτοκράτορα.

Οι πολεμιστές της στέπας – Πετσενέγοι και Κουμάνοι

Από τις απέραντες στέπες βόρεια της Μαύρης Θάλασσας ήρθαν οι Πετσενέγοι, Κουμάνοι και Ούζοι. Νομάδες, εξαιρετικοί ιππείς και τοξότες, πλενόταν όποτε έβρεχε κι έφεραν μαζί τους έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο πολέμου.

Φορούσαν ελαφριά ρούχα, χρησιμοποιούσαν σύνθετα τόξα και χτυπούσαν γρήγορα. Στα μάτια των Βυζαντινών έμοιαζαν απρόβλεπτοι – άλλοτε σύμμαχοι, άλλοτε εχθροί, αλλά πάντα πολύτιμοι στο πεδίο της μάχης.

Αρμένιοι και Ίβηρες – οι ορεινοί πολεμιστές του Καυκάσου

Οι Αρμένιοι και Γεωργιανοί (Ίβηρες) δεν ήταν εξωτικοί λόγω απόστασης, αλλά λόγω ισχυρής ταυτότητας. Προέρχονταν από ορεινές περιοχές, είχαν δική τους στρατιωτική παράδοση και διακρίνονταν για τη σκληραγωγία τους.

Τόσο σημαντικοί ήταν, ώστε πολλοί στρατηγοί – ακόμη και αυτοκράτορες – είχαν αρμενική καταγωγή. Όπως και ο Ντ’ Αρντανιάν, ίσως.

Αφρικανοί πολεμιστές – οι πιο μακρινοί

Οι Νουβιοί και Αιθίοπες είναι ίσως οι πιο «μακρινοί» γεωγραφικά στρατιώτες που συνδέονται με το Βυζάντιο. Εμφανίζονται σε πηγές και απεικονίσεις κυρίως ως φρουροί ή συνοδοί.

Το διαφορετικό χρώμα δέρματος και η καταγωγή τους τους έκαναν να ξεχωρίζουν έντονα στο πολυεθνικό μωσαϊκό της αυτοκρατορίας.

Οι Δυτικοί – Φράγκοι και Νορμανδοί

Βαριά οπλισμένοι, επιθετικοί και με διαφορετική πολεμική αλλά και πολιτιστική νοοτροπία, νοοτροπία, οι Φράγκοι και Νορμανδοί θεωρούνταν από τους Βυζαντινούς «απείθαρχοι αλλά αποτελεσματικοί».

Η παρουσία τους έφερνε συχνά ένταση (κυρίως θρησκευτική) αλλά και καθοριστικές νίκες.