Όταν σκεφτόμαστε τα Χριστούγεννα, το μυαλό μας πηγαίνει συχνά σε λαμπερά δέντρα, στολισμένα σπίτια, γιορτινές αγορές και παραδοσιακές φιγούρες όπως ο Άγιος Βασίλης. Όμως, στην Καταλονία, μια περιοχή της Ισπανίας, υπάρχει ένα χριστουγεννιάτικο έθιμο που ξεχωρίζει για την ιδιαιτερότητά του: ο Caga Tió.

Ο Caga Tió, ή στα καταλανικά «Tió de Nadal», είναι ένα κούτσουρο ξύλου που απεικονίζεται με ένα πρόσωπο ζωγραφισμένο ή κατασκευασμένο, στη μία του πλευρά.

Συνήθως φοράει μια κόκκινη καταλανική σκούφια, γνωστή ως «barretina» και καλύπτεται με μια κουβέρτα για να «κρατιέται ζεστός». Άλλοτε παρουσιάζεται χαρωπός και άλλοτε συνοφρυωμένος.

Η Προετοιμασία του Caga Tió

Το έθιμο ξεκινά στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν οι οικογένειες φέρνουν το κούτσουρο στο σπίτι τους. Από τη στιγμή αυτή, ο Caga Tió «ταΐζεται» καθημερινά με ξηρούς καρπούς, φρούτα και άλλες λιχουδιές. Τα παιδιά συμμετέχουν ενεργά στη φροντίδα του, δημιουργώντας μια σχέση στοργής με το ξύλινο «κατοικίδιο».

Η διαδικασία αυτή διαρκεί μέχρι την παραμονή της 25ης ή ανήμερα, οπότε και φτάνει η μεγάλη στιγμή.

Το Ξυλοφόρτωμα και τα «Δώρα»

Την ημέρα της γιορτής, ο Caga Tió τοποθετείται στο κέντρο του δωματίου, καλυμμένος με την κουβέρτα του. Τα παιδιά τραγουδούν ειδικά τραγούδια, γνωστά ως «cançons del Tió», ενώ ταυτόχρονα τον χτυπούν με ραβδιά. Ο σκοπός αυτής της ιδιαίτερης «τελετής» είναι να «παραγάγει» δώρα, που συμβολικά αντιπροσωπεύουν την αφθονία και τη χαρά.

Το αποκορύφωμα της διαδικασίας είναι όταν τα παιδιά σηκώνουν την κουβέρτα για να βρουν γλυκά, σοκολάτες και άλλα μικροδώρα που έχουν «εμφανιστεί μαγικά». Σύμφωνα με την παράδοση, ο Caga Tió μπορεί να «βγάλει» τα πάντα εκτός από μεγάλα αντικείμενα, όπως κοσμήματα ή άλογα.

Όταν τελειώσει η διαδικασία, το τελευταίο «δώρο» που εμφανίζεται είναι συνήθως μια σκελίδα σκόρδου ή ένα κρεμμύδι, υποδηλώνοντας ότι η «δουλειά» για φέτος ολοκληρώθηκε.

Η Πολιτιστική Σημασία

Το έθιμο αυτό είναι μοναδικό ως προς την παράξενη φύση του, όμως παράλληλα απηχεί λαϊκές δοξασίες παλαιοτέρων εποχών, που θέλουν τα πάντα στη φύση (όπως οι κορμοί των δέντρων για παράδειγμα) να εμπεριέχουν μια ιδιαίτερη ουσία, μια δική τους ψυχή.

Παρότι φαίνεται περίεργο για όσους το βλέπουν για πρώτη φορά, οι Καταλανοί το αγκαλιάζουν με περηφάνια ως μέρος της πολιτιστικής τους ταυτότητας. Ο Caga Tió είναι ένα από τα πολλά παραδείγματα του πώς οι χριστουγεννιάτικες παραδόσεις μπορούν να είναι ταυτόχρονα τοπικές και οικουμενικές, προσθέτοντας πολιτιστικές πινελιές στην εορταστική Ευρώπη.

Και για Ελληνικά χριστουγεννιάτικα έθιμα, διαβάστε εδώ.