Η Jólakötturinn ή Yule Cat ή Γάτα των Χριστουγέννων είναι ένας παλιός Ισλανδικός μύθος, αν και ανήκει γενικότερα στη σκανδιναβική λαϊκή παράδοση.
Η Jólakötturinn είναι μια γιγάντια, τρομακτική γάτα που παραμονεύει την περίοδο των Χριστουγέννων και —σύμφωνα με τον θρύλο— τρώει όσους δεν έχουν φορέσει καινούργια ρούχα πριν τη γιορτή.
Ένας μύθος με… υφαντουργικό υπόβαθρο
Ο μύθος της Jólakötturinn δεν γεννήθηκε τυχαία. Η προέλευσή του συνδέεται άμεσα με την παραδοσιακή αγροτική και κτηνοτροφική ζωή της Ισλανδίας. Τους χειμερινούς μήνες, οι οικογένειες έπρεπε να επεξεργαστούν το μαλλί των προβάτων —να το γνέσουν, να το υφάνουν και να το μετατρέψουν σε ρούχα πριν έρθουν τα Χριστούγεννα.
Όσοι δούλευαν σκληρά, λάμβαναν ως ανταμοιβή ένα καινούργιο ρούχο. Όσοι τεμπέλιαζαν, όχι. Και κάπου εκεί εμφανιζόταν η απειλή της Χριστουγεννιάτικης Γάτας, ως παιδαγωγικό εργαλείο φόβου: αν δεν έχεις καινούργιο ρούχο, η Jólakötturinn θα σε βρει.
Τεράστια, μαύρη και αδηφάγα
Οι περιγραφές της Yule Cat τη θέλουν τεράστια, μαύρη, με μάτια που λάμπουν στο σκοτάδι και ικανή να περιπλανιέται μέσα στο χιόνι, ανάμεσα σε χωριά και πόλεις. Δεν είναι μια απλή γάτα· είναι σύμβολο τιμωρίας, κοινωνικής πειθαρχίας και —σε βαθύτερο επίπεδο— της σκληρότητας του χειμώνα στον βορρά.
Σε κάποιες εκδοχές του μύθου, η Γάτα δεν περιορίζεται στο να τρώει ανθρώπους, αλλά αρπάζει και το φαγητό των φτωχών, επεκτείνοντας την τιμωρία και σε αθώους. Μαζί με τα ξερά καίγονται και τα χλωρά.
Από τον φόβο στην ποπ κουλτούρα
Παρότι ο μύθος έχει σκοτεινές ρίζες, σήμερα η Jólakötturinn έχει περάσει στη σφαίρα της ποπ κουλτούρας. Στο Ρέικιαβικ, ένα τεράστιο φωτισμένο άγαλμα της Yule Cat στήνεται κάθε χρόνο στο κέντρο της πόλης, μετατρέποντας τον παλιό φόβο σε τουριστικό αξιοθέατο.
Ο μύθος έχει εμπνεύσει ποιήματα, παιδικά βιβλία, τραγούδια, εικονογραφήσεις, ακόμη και memes. Η Γάτα των Χριστουγέννων δεν τρομάζει πια όσο παλιά αλλά εξακολουθεί να γοητεύει.
Πίσω από τον μύθο της Jólakötturinn κρύβεται ένα απλό, σχεδόν ωμό μήνυμα: δούλεψε, συνεργάσου, επιβίωσε. Σε έναν τόπο όπου ο χειμώνας μπορούσε να είναι θανατηφόρος, οι ιστορίες τρόμου λειτουργούσαν ως κοινωνική κόλλα.
